?市十六届人大代表履职培训班开班 郑新聪作动员讲话
| Федеративт?к Демократиялы? Непал Республикасы ????? ???????????? ???????? ????? Sanghiya Loktāntrik Ganatantra Nepāl | |||||
| |||||
| ?ран: ?Анам мен Отан аспан патшалы?ынан ?ымбаттыра?? | |||||
| ?н?ран: ????? ????? ?????? | |||||
.svg)
| |||||
| Тарихы | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| ??рылды | 1768 жыл | ||||
| Т?уелс?зд?к к?н? | 1 ?а?тар 1923 жыл (?лыбританиядан) | ||||
| Мемлекетт?к ??рылымы | |||||
| Ресми т?л? | Непал т?л? | ||||
| Елорда | Катманду | ||||
| ?р? ?алалары | Катманду | ||||
| ?к?мет т?р? | Федеративт? парламентт?к республика | ||||
| Президент? Вице-президент? Премьер-министр? |
Бидхья Деви Бхандари Нанда Кишор Пун Кхадга Прасад Шарма Оли | ||||
| Географиясы | |||||
| Жер аума?ы ? Барлы?ы ? % су бет? |
?лем бойынша 93-ш? орын 147 181 км2 2,8 | ||||
| Ж?рты ? Сарап (2016) ? Сана? (2011) ? Ты?ызды?ы |
28 982 771 адам (48-ш?) 26 494 504[1] адам 180 адам/км2 (62-ш?) | ||||
| Экономикасы | |||||
| Ж?? (А?Т) ? ?орытынды (2018) ? Жан басына ша??анда |
84 млрд.[2] $ 2,842[2] $ | ||||
| Ж?? (номинал) ? ?орытынды (2018) ? Жан басына ша??анда |
7 млрд.[2] $ 919[2] $ | ||||
| АДИ (2017) | ▲ 0,574[3] (орташа) (149-шы) | ||||
| Этнохороним | Непалды? | ||||
| Валютасы | Непалды? рупия | ||||
| ?осымша м?л?меттер | |||||
| Интернет ?йш?г? | .np | ||||
| ISO коды | NP | ||||
| ХОК коды | NEP | ||||
| Телефон коды | +977 | ||||
| Уа?ыт белдеулер? | +5:45 [4] | ||||
Непал (непал. ????? [ne?pa?l]), ресми атауы — Федеративт?к Демократиялы? Непал Республикасы – О?т. Азияда?ы Гималай тауыны? орталы? б?л?г?не орналас?ан мемлекет. Жер аума?ы 147,2 мы? км2. Хал?ы 29,4 млн. Нег?зг? т?р?ындары – непалды?тар. Ресми т?л? – непали. Хал?ыны? 86%-ы индуизм, ?ал?андары будда, ислам д?ндер?н ?станады. Астанасы – Катманду ?аласы ?к?мш?л?к жа?ынан 14 айма??а б?л?нед?. Конституция бойынша мемлекет басшысы – король. Жо?ары за? шы?арушы органы – 2 палаталы парламент (?к?лдер палатасы ж?не ?лтты? ассамблея). ?лтты? мерекес? 28 желто?сан (1945) – корольд?? ту?ан к?н?. А?ша б?рл?г? – непал рупиясы.
Географиялы? м?л?меттер
[??деу | ?айнарын ??деу]
Непал жер? таулы келед?. Солт?ст?к-батыстан о?т?ст?к-шы?ыс?а ?арай 2 ?атар тау жотасы созылып жатыр, аралы?тарында ?лкен а??арлар мен ?азанш???ырлар бар. Н-ды? солт. ж?не шы?ыс шекараларында ?лемдег? е? би?к шы?дар Джомолунгма (Эверест, 8848 м) ж?не Канченджанга (8585 м) т?р. Климаты нег?з?нен субэкваторлы?, муссонды?, би?кт?к белдеулерде – таулы?. О?т-те ш?лдедег? орташа температура 30°С, таулы айма?тарда –0 – 20°С; ?а?тарда 15°С, таулы ???рлерде –0 – 10°С-?а дей?н жетед?. Жылды? жауын-шашын м?лш. 2000 мм, ?азанш???ырларда 1500 мм. ?зендер?н?? (Ганг алабы) а?ыны ?атты, су ??ламалары к?п. ?р? ?зендер?: Карнали, Гандак, Коси, Багхмати. Гималай етектер? мен тау беткейлер?нде муссонды? ?алы? орман ?скен. Ыл?алды жер?н батпа?ты ???р мен джунгли алып жатыр. Тау беткейлер?нде м??г? жасыл жалпа? жапыра?ты орман ж?не одан жо?ары белдеулерде ?ыл?ан жапыра?ты орман ?алыптас?ан.
Тарихы
[??деу | ?айнарын ??деу]Ежелг? заманда ?нд?-Ганг жазы?ты?ымен ?ргелес жат?ан ну ормандарды видех, шакья, малла, личхав тайпалары мекендед?. Б.з. бас кез?нде Непал ал?абында (Катманду ал?абы) Невар мемлекет? пайда болды. Ол 8 ?-да ?са? ?лыстар?а б?л?нд?. 13 ?-да Малл ?улет? елд? ?айта б?р?кт?рд?. 15 ?-да б?л мемлекет те б?лшектен?п, Карнали ?зенн?? алабында 22 князьд?к (Джумла, Джаджаркот, та?ы бас?а) ж?не Гандок ?з. алабында 24 князьд?к (Палпа, Танахун, та?ы бас?а) ?м?р с?рд?. Дегенмен 1769 ж. ?аз?рг? билеуш? король ?улет?н?? нег?з?н ?алаушы Притхви Нараян Шах бытыра??ы князьд?ктерд? ?айта б?р?кт?рд?. 1814 – 1815 ж. а?ылшындармен со?ыста Непал б?р?атар жер?нен айырылды. 1846 ж. а?ылшындарды? к?мег?не с?йенген рана ?улет? бил?кке келд?. 1951 жыл?ы т??кер?с н?тижес?нде Рана ?улет? бил?кт? б?рын?ы король ?улет?не беруге м?жб?р болды. 1960 – 1980 ж. елде король ?улет?н?? шекс?з бил?г? орнады. Б?ра? экономика жа?ынан артта ?ал?ан Непал ?к?мет? сырт?ы к?штерд?? ж?не ел ?ш?ндег? б??аралы? ?оз?алыстарды? ?ысымымен 1990 ж. саяси реформалар ж?рг?зуге м?жб?р болып, жа?а конституция ?абылдады.
Д?н?
[??деу | ?айнарын ??деу]Ресми м?л?меттерге с?йкес, халы?ты? 80,6 пайызы индуизмд? ?станатындар. Т?уелс?з ба?алаулар бойынша, индуизмд? ?станатындарды? на?ты саны неб?р? 70%, т?пт? одан да аз. Б?л с?йкесс?зд?к ресми т?рде индуизмге жататынын жарияла?анымен, шын м?н?нде анимизм немесе буддизмд? ?станатын к?птеген ?лттарды? болуына байланысты. К?б?несе на?ты сызы? сызу ?иын, сонды?тан ба?алауларды? д?лд?г? туралы айту м?мк?н емес. Б?ра?, ?алай бол?анда да, индуизм Непалда?ы басым д?н болып табылады.
Халы?ты? шамамен 10,7%, ?с?ресе Мустанг Корольд?г?нде ?з?н буддистер деп санайды. Сондай-а? ислам д?н?н ?станатын азшылы?тар, Кирант (Кирант Мандхам – кират хал?ыны? ежелг? нанымы) ж?не жекелеген анимист?к нанымдар?а жататын азшылы?тар бар.
Шаруашылы?ы
[??деу | ?айнарын ??деу]Непал – аграрлы ел. Нег?зг? ауыл шаруашылы? да?ылдары – к?р?ш, бидай, ж?гер?, картоп, шай, темек?, ма?та. Мал шаруашылы?ы елд?? солт?ст?к б?л?г?нде басым дамы?ан. ?нерк?с?б?нде ауыл шаруашылы?ы шик?затын ?айта ??деу басты орын алады. Туризм мен альпинизм дамы?ан. Экспорт?а к?лемдер, ?ара??мы?, ?а?аз-ма?та б?йымдары, майлы да?ылдар мен тер? шик?заттарын шы?арып, сырттан м?най ?н?мдер?н, машина, ??рал-жабды?тар, т?тыну тауарларын алады. Нег?зг? сауда сер?ктестер?: Тайланд, ?нд?стан, Германия, ?ытай.
- Непал
-
Kathmandu -
Pashupatinath -
Bhaktapur -
Changu Narayan -
Patan -
Himalaya -
Himalaya -
Mustang -
Mustang
Дерекк?здер
[??деу | ?айнарын ??деу]- ↑ National Population and Housing Census 2011 (National Report). Central Bureau of Statistics (Nepal). Басты дерекк?з?нен м?ра?аттал?ан 18 с?у?р 2013. Тексер?лд?, 26 ?араша 2012.
- ↑ a b c d Nepal. International Monetary Fund. Тексер?лд?, 12 наурыз 2016.
- ↑ Human Development Report. United Nations Development Programme (2017). Басты дерекк?з?нен м?ра?аттал?ан 22 наурыз 2017. Тексер?лд?, 22 наурыз 2017.
- ↑ Елде непал уа?ыт болып т?р.
 | Б?л ма?аланы Уикипедия сапа талаптарына лайы?ты болуы ?ш?н уикиленд?ру ?ажет. |
|
Б?л — ма?аланы? бастамасы. Б?л ма?аланы толы?тырып, дамыту ар?ылы, Уикипедия?а к?мектесе аласыз. Б?л ескертуд? д?лдеп ауыстыру ?ажет. |
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
